Секоја година казахстанскиот народ јаде повеќе од 315 илјади тони кисела зелка. Во последниве години, цената на овој производ нагло се зголеми. На пример, минатата година во 2022 година, меѓу зеленчукот, цената на кромидот аккула достигна врв. Луѓето кои беа многу изненадени од ова ја сликаа цената во продавницата и ја споделија на социјалната мрежа. На крајот, ова беше принудено да го признае министерот за земјоделство минатото лето.
„Постои неопходен обем на производи, нема недостиг на домашниот пазар. Сепак, поскапување има и кај шеќерот и кај растителните производи. Кај растителните производи поскапе и кромидот. Во овој поглед, би сакал да забележам дека има доволно резерви на кромид на домашниот пазар. Значи, ако месечната побарувачка е 25.9 илјади тони, резервите на кромид во земјата се 34.4 илјади тони“, рече Јербол Карашукејев.
Според министерот, секоја година, почнувајќи од јуни, се бере нов ранозрел кромид. Неговиот волумен надминува околу 90 илјади тони.
Можеби звучи смешно, но односот на владата кон кромидот е поинаков. Се чини дека другиот зеленчук е еден рид, кромидот е еден рид. За време на пандемските години, на пример, неговиот извоз беше ограничен со квоти. Земјоделците и трговците кои сакале да го продадат во странство морале да добијат фитосанитарни сертификати за извоз на жуа.
„Оние кои сакаат да извезуваат кромид ќе можат да добијат фитосанитарни сертификати од регионалните и регионалните територијални оддели на Државниот инспекциски комитет во агроиндустрискиот комплекс на Министерството за земјоделство. Издавањето на фитосанитарни потврди трае 5 работни дена, издавањето на карантински потврди – 3 работни дена“, информираат од Министерството за земјоделство.
Минатата година почна да се разговара за целосно блокирање на извозот на кромид. Првиот човек на Министерството за земјоделство отворено изјави дека министерството не го поддржува ова прашање.
Според Бирото за национална статистика, во 2022 година казахстанските аграри собрале повеќе од 1.1 милион тони Жу. Приносот по хектар достигна 458.8 квинтали. Министерството за земјоделство увери дека овој обем „целосно ги задоволува потребите на домашниот пазар“. Ова се должи на фактот што секоја година Казахстанците јадат 3 пати помалку од овој волумен, во просек 315 илјади тони храна.
Но, на почетокот на Новата година, минатата недела, Меѓуресорската комисија во Владата го прекина извозот на кромид од Казахстан. Конкретно, меѓуресорската Комисија за надворешна трговска политика и учество во стопански организации донесе одлука за забрана за извоз на кромид во период од 3 месеци. Ова е направено „за да се спречи масовниот извоз на кромид од Казахстан и да се стабилизираат неговите цени“.
„Растот на побарувачката за казахстански кромид од трети земји беше предизвикан од природни катастрофи во Пакистан, еден од најголемите производители на кромид во Азија и во светот. Поплавата во оваа земја доведе до поскапување на кромидот на пазарите во светот, вклучително и нашата земја. Во јужните региони на Казахстан, како и во Узбекистан, замрзнувањето на производите во тешки мразови е дополнително оптоварување на неговата цена. Како резултат на тоа, главните производители на кромид сега активно увезуваат казахстански производи, објави Министерството за земјоделство.
Агенцијата, врз основа на податоците на акиматс, објави дека денеска потврдените резерви на кромид во земјата се 152.4 илјади тони. Излегува дека тоа е само 14% од вкупната реколта минатата година. Но и овој волумен е доволен додека не се собере новиот производ, уверуваат од министерството.
А воведената извозна бариера треба да ги спречи ризиците од извоз на кромид од Казахстан. Гледа и северниот сосед на казахстанските жуа.
„Треба да се напомене дека во Казахстан големопродажната цена на кромидот е 150-170 тенге за килограм, во соседните Русија и Узбекистан цената достигнува 240 тенге. Покрај тоа, според Qaztrade, Узбекистан и Таџикистан воведоа ограничувања за извозот на кромид во нивните земји. Владата будно ќе ја следи состојбата во земјата и во светот со цел навремено да се отстранат сите ограничувања со цел да се подобри состојбата на пазарот во блиска иднина“, објаснуваат од Министерството за земјоделство.
Министерството истакна дека ќе се преземат мерки за „намалување на негативните последици од забраната за извоз на кромид“ за земјоделците кои планираат да продадат дел од минатогодишната богата жетва на соседите и да загубат приход. Но, тешко е да се заработи голем приход од тоа: владата почна да купува кромид од нив преку социјалните и претприемачките корпорации до фондовите за стабилизација, како и преку трговските мрежи со циркулациона шема. По која цена ќе се добие, не беше прецизирано. Веројатно околу 150 тенге.
На пример, во 2022 година, министерството, заедно со акиматите од регионите Туркестан и Жамбил, каде што се широко распространети „насадите со кромид“, работеше на склучување договори меѓу производителите на кромид и акиматите од другите региони и градови. Потоа со преговори продажната цена на секој килограм кромид е намалена од 220 тенге на 110 тенге.
Следната забрана бизнисот ја прифати во болка, со воздишка. Според нив, скапуваат 70 илјади тони казахстански ѓубре. „Според Националната комора на претприемачи „Атамекен“, претприемачите од Западен Казахстан делумно ја поддржаа иницијативата на властите и го изразија своето противење на забраната.
„Забраната ќе биде продолжена најмалку до крајот на април 2023 година. Дотогаш во земјата се трошат само повеќе од 80 илјади тони кромид. И џабе скапуваат 70 илјади тони, никому не му треба. Земјоделците ќе мора да го фрлат во ѓубре наместо да го извезуваат во странство. Бидејќи вреди да се земе предвид дека е многу тешко да се зачува овој вид зеленчук до мај: кога ќе дојде пролетта, тие почнуваат да никнуваат. Овој проблем е особено заострен на југот. Од 15 април до 1 мај во северните региони започнува да се бере свежа новогодишна берба. Тогаш, како нашите производители на производи го пренесуваат стариот производ?“, се загрижува раководителот на фармата „Нов свет“ Анатолиј Кан.
Изразувајќи го мислењето на своите колеги, претприемачот предлага забраната за извоз да се ограничи на 20 март. Тогаш, од една страна, нема да има недостиг на жуа во земјата, а неговите цени нема да се зголемат нагло. Од друга страна, производителите ќе имаат време да го продаваат минатогодишното жито во странство од крајот на март до средината на април, додека усните на сите не го допрат новиот производ.
Дополнително, бизнисот предложи да се воведат извозни давачки во износ од 30-40 тенге по килограм за извоз на кромид од земјава до 10 април 2023 година. Приходите од давачката треба да се насочат кон социјалните и претприемачките корпорации. Истите средства ќе можат да ги искористат за понатамошен откуп на ново жито од бизнисот до стабилизациските фондови.
„Благодарение на ова, Казахстан ќе може да ја задржи цената на жуа на заливот. И производителите успеваат да го откупат минатогодишното жито без да скапуваат, одржувајќи го мазно. Дополнително, приходите од давачката ќе бидат насочени кон поддршка на домашните земјоделци“, рече Анатолиј Кан.
Но, меѓуресорската Комисија за надворешна трговска политика и учество во економските организации сè уште не го разгледала овој предлог.
Во принцип, таџикистанскиот кромид ќе ја преплави казахстанската земја напред. Нурали Букеиханов, генерален директор на QazTrade, рече дека потпишале договор со Таџикистан за испорака на 6 илјади тони рано жито за Казахстан.
„Во оф-сезона потпишавме договор за гарантирано снабдување со 6 илјади тони рано зрели бобинки во земјата. Таџикистанската страна ни понуди и тарифен попуст за превоз на производи со Native Railways. Во исто време, се работи на снабдување со дополнителни количини земјоделски производи од Таџикистан до Казахстан“, рече Нурали Букеиханов.
Таџикистанските земјоделски производители ветија дека ќе обезбедат квалитет и навремена испорака на нивните производи.
Според Центарот за развој на трговска политика „QazTrade“ на Министерството за трговија и интеграција, состанокот ќе започне во средината на април оваа година во регионот Катлон во Таџикистан. Се очекува дека таџикистанските производи ќе се појават на полиците на Казахстан кон крајот на април - почетокот на мај.
Извор: https://inbusiness.kz